ნუთუ შიში ფობიაა? - მარიამ ღლონტი - რა არის შიში? ან საიდან მოდის ეს ყოველივე ადამიანში?

ეს საინტერესოა

21:37, 26 ივლისი 2022

210

რა არის შიში? ან საიდან მოდის ეს ყოველივე ადამიანში?
შიშს წარდგენა არ სჭირდება-თითოეული ჩვენგანი პირადად იცნობს ამ განცდას.პრობლემის სათავე უნდა ვეძებოთ იმ ცენტრალურ ნაწილში, სადაც იკვეთება ფსიქიკური ცხოვრების მნიშვნელოვანი საკითხები. ერთერთი ინგლისელი მეცნიერი ამბობდა, რომ მას ბავშვობაში აშინებდნენ, რადგან ძალიან მოუსვენარი და ცუდად აღსაზრდელი იყო. სულ რაღაც 4 წლის ასაკში, როცა ღამით ბავშვებთან ერთად ეზოში თამაშობდა რაღაც მოელანდა. მას უნდოდა ამოეხსნა თუ რაში მდგომარეობდა ეს მოვლენა, მაგრამ ამაოდ 67 წლის ასაკში გარდაიცვალა.
ამერიკელი მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ არ შეიძლება ბავშვის რაიმეთი შეშინება, რადგან ის მოქმედებს მისი ტვინის უჯრედებზე და იწვევს მათ შევიწროვებას, რისი შედეგიცაა ჰალუცინაციები.
და მაინც რა არის შიში? შიში ბუნებრივი რეაქციაა, რომელიც საფრთხის შემცველ სიტუაციაზე, ან ობიექტზე გვაქვს და გვეხმარება გადარჩენაში. მაგალითად, ხანძრის დროს გავრბივართ, მიწისძვრის დროს ვეძებთ შესაფერის ადგილს თავის შესაფარებლად, ძალიან ბევრია, რომელთაც ეშინიათ სიბნელის იმის გამო, რომ მათ აქვთ ნანახი რაიმე საშინელებათა ფილმი ამ დროს მათ აწუხებთ უძილობა და რაიმეს გაშრიალებაზე ოფლისაგან იღვრებიან.
ერთერთი ინგლისელი მეცნიერი “ჯონ ჰალკბერი” ამტიკიცებდა, რომ ადამიანს ეშინია საკუთარი თავის, მას ეშინია შეიხოდეს საწოლის ქვეშ, რადგან ჰგონია რომ მისი საწოლის ქვეშ რაიმე მონსტრი იმალება, ეს არის “ავადმყოფობა”. ძალიან ბევრია, რომელსაც ეშიანია ღამით მეორე ოთხში გასვლის, რადგან მას ჰგონია რომ მეორე ოთახში ვიღაცის აჩრდილი დაძრწის, არადა მას საერთოდ არ ჰყავს ნანახი არანაირი ზებუნებრივი არსება, მაგრამ მაინც ეშინია.
გაჩნდა აზრი რომ ამგვარი „ავადმყოფობა“ არის ფობია,თუმცა ზოგიერთები ამტკიცებენ, რომ ესეც შიშია.
მაშასადამე, რა არის ფობია? რა განსხვავებაა შიშსა და ფობიას შორის?ნუთუ ერთიდაიმავეს ნიშნავს?
დიდი განსხვავებაა შიშსა და ფობიას შორის. როგორც ვახსენე შიში საფრთხის შემცველ სიტუაციასთან დაკავშირებული ბუნებრივი რეაქციაა, ხოლო “ფობია“ ბერძნულიდან მომდინარეობს და ნიშნავს, რაიმე სიტუაციის, ობიექტის, ან საქმიანობის მიმართ პანიკურ შიშს. სამყაროში რამდენი საგანი და არსებაც მოიპოვება, იმდენი ფობია, შეიძლება არსებობდეს. გამოდის, რომ ფობია საფრთხესთან მიმართებით, არაპროპორციულად დიდი შიშია. ანუ, როდესაც მეშინია ობობის, რეალურად ვიცი, რომ არ მავნებს, მაგრამ მის მიმართ პანიკას მაინც გამოვხატავ. ეს შიში არარაციონალურია.
ფობია-განეკუთვნება შფოთვით აშლილობას, რომელიც ორი ნაწილისაგან შედგება: სპეციფიკურისა და სოციალურისაგან.
სპეციფიკური ფობიის დროს შიში, კონკრეტულად, ერთი რაღაცისკენაა მიმართული. მნიშვნელობა არ აქვს, ეს ჩაკეტილი სივრცე იქნება, ჩიტი, ძაღლი, ლიფტი თუ სხვა.
სოციალური ფობია უფრო მოზარდობის პერიოდში იჩენს თავს. ამ დროს, ადამიანს შეიძლება, ეშინოდეს სივრცეში გამოჩენის, შერცხვენის; ვერ გაიქცეს კონკრეტული წრიდან, თუ დისკომფორტს იგრძნობს; ვერ გამოვიდეს სიტყვით და ასე შემდეგ. ამ ყოველივეს მოჰყვება პანიკა და ტერორი. ეს უბრალოდ, არ არის ნერვიულობა საზოგადოებაში თავის დამკვიდრების, ან სიტყვით გამოსვლის. ამ სიტყვით გამოსვლამ შეიძლება, დამინგრიოს დღე, ან ცხოვრება. ეს ყოველივე მოდის ბავშვობიდან და დაკავშირებულია მიმღებლობასთან -როგორ იღებდნენ მას ბავშვობაში და ჰქონდა თუ არა მშობლის მხარდაჭერა. ყველაზე გავრცელებულია სპეციფიკური ფობიები. მათი კლასიფიკაცია ყოველთვის არაერთგვაროვანია. გავრცელებულია არაქნოფობია, იგივე ობობების შიში, ავიაფობია (ფრენის), აკროფობია (სიმაღლის), ენტომოფობია (მწერების) და სხვა. რაც შეეხება სოციალურ ფობიებს, მკვეთრად გამორჩეულია აგორაფობია, ანუ სივრცის, ბრბოს შიში. ეს ისეთ ადამიანებს ემართებათ, რომლებსაც ეშინიათ გარეთ გასვლის, უხერხულ მდგომარეობაში ჩავარდნის და ასე შემდეგ.
ფობია შესაძლოა, ნაკლებად ან მეტად ინტენსიური იყოს, მაგრამ ყოველთვის თან ახლავს შემდეგი სიმპტომები: უკონტროლო პანიკისა და ტერორის განცდა, ყოველდღიური შფოთვა, სტრესი და ფიზიკური მახასიათებლები, როგორიცაა: აჩქარებული გულისცემა, ოფლიანობა, სუნთქვის სირთულე, გულის წასვლა. ზოგადად, რატომ იწყება ფობია, ამ კითხვაზე პასუხი ჯერ გაცემული არ არის. ზოგი მეცნიერი მიიჩნევს, რომ არსებობენ ადამიანები, რომლებიც შფოთვისკენ არიან მიდრეკილნი, თუმცა გაუგებარია, რატომ ეშინიათ შტეფსელის, ჩიტის და არა – ობობის, ან ღამის. ასევე, შფოთვითი აშლილობისკენ ბიოლოგიური მიდრეკილებაა, რისიც ეშინოდა მშობელს, ის გადადის ბავშვზეც. დიდი მნიშვნელობა აქვს, რა სოციუმში იზრდება ბავშვი. თუ დედას ეშინია ძაღლის, ბავშვს პატარაობიდანვე ეცოდინება, რომ ეს საშიში ცხოველია. ტრავმაც დიდ როლს თამაშობს გარკვეულ ფობიებზე. საერთოდ, ისეთ შიშებს ავიკიდებთ ხოლმე, რომელიც ცხოვრებისთვის პოტენციურად შეიძლება, იყოს საზიანო.
არსებობს სიკვდილის შიშიც, ეს არის ეგზისტენციური შიში ანუ, როცა მოიცავს პიროვნების ყველა შრეს.მსგავს პიროვნებასთან ცხოვრება ძალიან რთულია, რადგან გავლენას ახდენს ყველაფერზე, რასაც აკეთებ. ობობის შიში გაცილებით მარტივია, გავერიდები საერთოდ მას, მაგრამ ეგზისტენციური შიში, რომლებიც მთელ არსებას მოიცავს, ძალიან რთულია. ეს ცვლის ადამიანის მთელ აზროვნებას. აქვთ მუდმივი სტრესი, შფოთვა და როგორც ფსიქიკური, ასევე ფიზიკური პრობლემებიც. ამან შეიძლება, გამოიწვიოს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები და ასე შემდეგ. რთულია ცხოვრება, როცა რაღაც დიდ სტრესს გაყენებს. ამიტომ, თუ ძლიერი ფობიაა, მას აუცილებლად სჭირდება დახმარება.
გამოსავალი რაში უნდა ეძებოს ფობიებით შეპყრობილმა ადამიანმა?
ამ დროს ადამიანმა უნდა მიმართოს სპეციალისტს, რათა დადგინდეს რამდენად ძლიერია ფობია. შიშს ხშირად ახლავს პანიკური შეტევები, გულის ხუთვა, მუხლის ჩაკეცვა, მუდმივი სტრესი, შფოთვა და ასე შემდეგ. ეს რეაქციები ხშირად მთელ სხეულს მოიცავს. ადამიანი, რომელიც მოუმზადებელია და იმ საგნის წინაშე აღმოჩნდება, რისი პანიკური შიშიც აქვს, შეიძლება, გონება დაკარგოს და საერთოდ, ვერ გააკონტროლოს საკუთარი სხეული. არის რამდენიმე მიდგომა, ერთ-ერთია „შემეცნებითი ქცევითი”. რომლის მიხედვითაც, მიმდინარეობს ფობიის მიახლოებისა და შეგუების პროცესი. ასევე, სასიამოვნო და უსიამოვნო ობიექტს აჯვარებენ. ეს ორი ემოცია ერთმანეთის გამომრიცხველია. თუ ადამიანს ობობის ეშინია, შეიძლება, მისთვის საყვარელი მუსიკა ჩართონ და ისე აჩვენონ ეს ფეხსახსრიანი არსება.
არცთუ ისე დიდი ხნის წინ ამერიკის ქალაქ ატლანტის ემერის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგებმა შეიმუშავეს ფობიების მკურნალობის სრულიად ახალი მეთოდი - მკურნალობა კომპიუტერული თამაშების საშუალებით. მათთვის, ვისაც ჭექა-ქუხილის ეშინია, ქმნიან ვირტუალურ ჭექა-ქუხილს ხმის ნატურალური ეფექტებით, ვირტუალური თვითმფრინავი განკუთვნილია მათთვის, ვისაც ფრენის შიში აქვს და ა.შ. ცნობილია ერთი ადამიანის ისტორია, რომელსაც არაქნოფობია ჰქონდა - ობობას დანახვისთანავე პანიკური შიში იპყრობდა. მან გადაწყვიტა, მიემართა ექიმისათვის, რომელმაც ფსიქოანალიზის მეთოდით უმკურნალა. მკურნალობის კურსის დამთავრებიდან რამდენიმე ხნის შემდეგ კითხვაზე, გათავისუფლდა თუ არა ფობიისგან, მან უპასუხა: "დიახ, მიშველა - პანიკის გრძნობა აღარ მაქვს, მაგრამ საშინელების განცდა დამრჩა".
რაც უფრო ხშირად დავრჩებით საკუთარ თავთან მარტო,მით მეტად გავაანალიზებთ ჩვენს ყოველგვარ შიშსა თუ ფობიას.
გავუფრთხილდეთ ერთმანეთის სიცოცხლეს, ყოველგვარი ჩვენი ქმედება განსაზღვრას თითოეულის ტვინის უჯრედებს!

ავტორი: მარიამ ღლონტი

Комментарии (0)